Nauczyciel jako mediator w rozwiązywaniu konfliktów szkolnych
DOI:
https://doi.org/10.52934/eto.170Słowa kluczowe:
uczeń, konflikt uczniowski, mediacja, mediacja nauczycielska, szkoła, spory szkolne, sytuacje problemoweAbstrakt
Szkoła jako przestrzeń wzajemnych relacji i interakcji jest miejscem szczególnego ryzyka wystąpienia konfliktów i sporów. W obliczu nieporozumień i sporów uczniowskich na skutek braku komunikacji i podmiotowego traktowania siebie nawzajem, nauczyciele często wchodzą w konflikty z uczniami. Sposobem na pojawiąjące się trudne sytuacje są mediacje, które odpowiednio prowadzone przez mediatora, według zasad opartych na zrozumieniu wzajemnych interesów, przynoszą korzyści obu stronom konfliktu. Mediator wprowadza do praktyki edukacyjnej umiejętność poprawnego porozumiewania się, empatycznego i asertywnego zachowania oraz wskazuje sposoby rozwiązywania konfliktów. Działania mediatora (nauczyciela) prowadzą do wzajemnego zrozumienia zaistniałego problemu oraz znalezienia przez strony sporu jak najlepszego rozwiązania i wdrożenia go w życie. Mediator jest niejako strażnikiem przestrzegania umowy mediacyjnej, której celem jest unikanie podobnych sytuacji w przyszłości.
Celem niniejszego opracowania jest: po pierwsze ukazanie mediacji w szkole jako metody, która uczy rozumieć własne czyny, ponosić za nie odpowiedzialność, uwrażliwiać na uczucia i prawa drugiego człowieka. Natomiast drugim celem artykułu jest zwrócenie uwagi na ważną i nieocenioną rolę nauczycieli w rozwiązywaniu uczniowskich sporów poprzez zastosowanie mediacji, czyli bezpiecznego i skutecznego sposobu rozwiązywania, a nie eskalowania konfliktów.
Bibliografia
Aronson, E., Wilson, T. D., Akert, R. M. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Bartkowiak, G. (2014). Promowanie współpracy w zespołach nauczycieli jako czynnik ograniczający konflikty w środowisku szkolnym. W: A. Stefańska, A. Knocińska, E. Kwiatkowska (red.), Konflikt – Negocjacje – Kultura – Komunikacja. Psychospołeczne uwarunkowania i aplikacje (ss. 73–85). Wydawnictwo Adam Marszałek.
Duda, A., Łukasik, J. (2011). Mediacje jako alternatywny sposób rozwiązywania sporów w szkole. Debata Edukacyjna, 4, 20–28.
Grudziecka, M. (2022). Rozwiązywanie konfliktów szkolnych przy użyciu technik mediacyjnych – mediacje rówieśnicze w szkole. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli. http://www.tlumacz.at/materialy/mediacje.pdf (dostęp: 21.06.2022).
Heller, W. (red.) (2011). Czy polska szkoła ceni dobrą rozmowę? Komunikacja interpersonalna w edukacji. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Ibarrola-García, S., & Redín, C. I. (2013). Evaluation of a School Mediation Experience. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 84, 182–189. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.06.532
Kmiecik-Baran, K. (2000). Młodzież i przemoc – mechanizmy socjologiczno-psychologiczne. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kopaliński, W. (1967, 1994). Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem. Wiedza Powszechna.
Kupisiewicz, M. (2014). Słownik pedagogiki specjalnej. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lewicka, A., Grudziewska, E. (2010). Mediacja sądowa. Alternatywna metoda resocjalizacyjna? Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Lewicka-Zelent, A. (2012). Obniżanie poziomu przemocy i lęku młodzieży gimnazjalnej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Lewicka-Zelent, A., Parcheta-Kowalik, M. (2014). Mediacja sądowa w opinii nieletnich przejawiających i doświadczających przemocy. Resocjalizacja Polska, 8, 157–172.
Łuba, M. (2014). Rozprawić się z konfliktem. Głos pedagogiczny, 58, 58–61.
Narodowy Program Zdrowia. (2018). Szkolenie z zakresu mediacji szkolnych, rówieśniczych i oświatowych. https://www.gov.pl/attachment/181ed7f2-bb12-49da-bc4f-e5f582232b37 (dostęp: 30.06.2022).
Obwieszczenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 lipca 2020 r., Dz. U. 2020 poz. 1280. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/
Okoń, W. (1995). Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Żak.
Polak, K. (2008). Mediacja jako szansa rozwiązywania konfliktów szkolnych. Wychowanie Na Co Dzień, 4–5, 32–33.
Polak, K. (2010). Uczeń w sytuacji konfliktów szkolnych. W: D. Borecka-Biernat (red.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym. Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? (ss. 26–31). Wydawnictwo Difin.
Prościak, B. (2013). Szkoła bez agresji. Od mediacyjnego kształcenia do bezkonfliktowego wychowania. Wydawnictwo Difin.
Rękas, A. (red.) (2010). Czy tylko sąd rozstrzygnie nasz spór? Mediacja i sądownictwo polubowne. Informator o alternatywnych sposobach rozwiązywania sporów.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, Dz. U. 2020 poz. 1280. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/
Rusinkiewicz, J., Piś, Ł. (2020). Mediacje szkolne w opiniach nauczycieli i uczniów szkół ponadpodstawowych. Probacja. Kwartalnik Ministerstwa Sprawiedliwości, 2, 135–136. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.4892
Rzecznik Praw Dziecka. (2017). Standardy mediacji rówieśniczej i szkolnej w szkołach i innych placówkach oświatowych. http://brpd.gov.pl/sites/default/files/standardy_mediacji_rowiesniczej_i_szkolnej_w_szkolach_0.pdf (dostęp: 11.07.2021).
Sikorski, C. (2005). Język konfliktu. Kultura komunikacji społecznej w organizacji. Wydawnictwo C.H. Beck.
Stefańska, A., Knocińska, A., Kwiatkowska, E. (red.) (2014). Konflikt – Negocjacje – Kultura – Komunikacja. Psychospołeczne uwarunkowania i aplikacje. Wydawnictwo Adam Marszałek.
Tabernacka, M. (2009). Negocjacje i mediacje w sferze publicznej. Wydawnictwo Wolters Kluwer.
Wojtkowiak, M., Potaczała-Perz, K. (2014). Mediacja w profilaktyce szkolnej. Resocjalizacja Polska, 4, 135–150.
Wojtkowiak, M., Wojtkowiak, K. (2008). Rola komunikacji w konflikcie wśród młodzieży gimnazjalnej (na przykładzie Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego). W: A. Rejzner (red.), Przemoc i agresja w szkole (ss. 289–290). Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.
Woś, K. (2014). Rola mediacji i negocjacji w rozwiązywaniu konfliktów. W: A. Stefańska, A. Knocińska, E. Kwiatkowska (red.), Konflikt – Negocjacje – Kultura – Komunikacja. Psychospołeczne uwarunkowania i aplikacje (ss. 190–196). Wydawnictwo Adam Marszałek.
Zajączkowska, M. J. (2007). Nauczyciel jako mediator w sporach uczniowskich. Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, 2, 51–58.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów. - Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
