Przeciwdziałanie agresji i przemocy na drodze sztuk walki
DOI:
https://doi.org/10.52934/eto.11Słowa kluczowe:
wzory zachowań, agresja, destrukcyjność, sport, sztuki walki, budoAbstrakt
Autor przedstawia perspektywę społeczno-kulturową uczenia się agresji i przemocy z głównym odniesieniem do kultury sportowej. Problemy agresji i destrukcyjności analizowane są w świetle koncepcji Aronsona, Fromma i innych teoretyków. Ukazano też historyczną perspektywę brutalizacji sportu i instytucjonalnej tego akceptacji. Podjęto dyskusję dotyczącą trafności eksplikacji zjawiska agresji. Od teorii ludzkiej destrukcyjności Ericha Fromma autor przechodzi do jej aplikacji – propozycji przeciwdziałania agresywności z wykorzystaniem środków kultury fizycznej. Otóż „Humanistyczna Teoria Sztuk Walki”, komplementarna wobec koncepcji Fromma, i same umiejętnie nauczane sztuki walki w ich tradycyjnej postaci są drogami przeciwdziałania agresywności i dobrym sposobem profilaktyki przemocy.
Bibliografia
Aronson E., 1997, Człowiek istota społeczna, PWN, Warszawa.
Aronson E., Wilson T.D., Akert R.M., 1997, Psychologia społeczna. Serce i umysł, Zysk i Ska, Poznań.
Baron R.A., Richardson D.R., 1992, Human aggression, Plenum, New York.
Bandura A., 1973, Aggression: a social learning analysis, Prentice Hall, Englewood Cliffs.
Berkowitz L., 1993, Aggression: its causes, consequences and control, Temple University Press, Philadelphia.
Binhack A., 1998, Über das Kämpfen. Zum Phänomen des Kampfes in Sport und Gesellschaft, Campus Verlag, Frankfurt – New York.
Cynarski W.J., 2001, Aksjologia drogi powstrzymywania przemocy – japońskiego budō [w:] Dziubiński Z. (red.), Aksjologia sportu, SALOS RP, Warszawa, s. 270–280.
Cynarski W.J., 2002, Problem agresji w sporcie na przykładzie wybranych gier zespołowych i sportów walki, „Studia Humanistyczne”, nr 2, s. 99–114.
Cynarski W.J., 2004, Teoria i praktyka dalekowschodnich sztuk walki w perspektywie europejskiej, UR, Rzeszów.
Cynarski W.J., 2006, Recepcja i internalizacja etosu dalekowschodnich sztuk walki przez osoby ćwiczące, UR, Rzeszów.
Cynarski W.J., 2019, Sztuki walki i sporty walki. W kierunku ogólnej teorii, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
Cynarski W.J., Kuśnierz C., 2017, Wpływ sztuk walki na osobowość osób trenujących [w:] Dziubiński Z., Jankowski K.W. (red.), Kultura fizyczna a osobowość, AWF i SALOS RP, Warszawa, s. 113–121.
Cynarski W.J., Lee-Barron J., 2014, Philosophies of martial arts and their pedagogical consequences, “Ido Movement for Culture. Journal of Martial Arts Anthropology”, vol. 14, no. 1, pp. 11–19.
Cynarski W.J., Litwiniuk A., 2007, Kultura przemocy na przykładzie boksu, „Ido – Ruch dla Kultury / Movement for Culture”, t. 7, s. 84–95.
Cynarski W.J., Obodyński K., 2004, The influence of practicing various combat sports on increase of aggression or self-control [in:] Kosiewicz J., Obodyński K. [eds.], Sports involvement in changing Europe, PTNKF, Rzeszów, pp. 171–181.
Cynarski W.J., Obodyński K., 2009, Społeczne uwarunkowania uczenia się zachowań agresywnych i przeciwdziałanie destrukcyjności, „Przegląd Naukowy Kultury Fizycznej UR”, t. 12, nr 3, s. 229–235.
Cynarski W.J., Obodyński K., Zeng H., 2012, Martial arts anthropology for sport pedago- gy and physical education, “Romanian Journal for Multidimensional Education Lu- men”, vol. 4, no. 2, pp. 133–156.
Cynarski W.J., Sieber L., 2015, Martial arts (alternative) medicine – channel of transmis- sion to Europe, “Ido Movement for Culture. Journal of Martial Arts Anthropology”, vol. 15, no. 3, pp. 8–21; doi: 10.14589/ido.15.3.2.
Diamond A., Lee K., 2011, Response, “Science”, no. 334 (6054), pp. 310–311.
Fromm E., 1989, Mieć czy być. Duchowe podstawy nowego społeczeństwa, Klub Otrycki, Warszawa.
Fromm E., 1998, Anatomia ludzkiej destrukcyjności (The Anatomy of Human Destructi- veness), Rebis, Poznań.
Goldner C.G., 1992, Fernöstliche Kampfkunst. Zur Psychologie der Gewalt im Sport, AHP, München.
Grant M., 1995/1967, Gladiators, New York.
Guibert S., 2004, Sport and violence. A typological analysis, “International Review for the Sociology of Sport”, no. 1, pp. 45–55.
Jarvis M., 2003, Psychologia sportu, GWP, Gdańsk.
Jasek J., Cynarski W.J., 2006, Percepcja filmu sztuk walki a zachowania agresywne u dora- stającej młodzieży, „Ido – Ruch dla Kultury / Movement for Culture”, t. 6, s. 214–247.
Johnson J.A., 2017, From technique to way: an investigation into taekwondo’s pedagogi- cal process, “Ido Movement for Culture. Journal of Martial Arts Anthropology”, vol. 17, no. 4, pp. 3–13; doi: 10.14589/ido.17.4.2.
Kirwil L., 2002, Bomba z opóźnionym zapłonem, „Tele Rzeczpospolita”, nr 46, s. 37. Krawczyk Z. (red.), 1995, Socjologia kultury fizycznej, AWF, Warszawa.
Krawczyk Z., 2000, Sport w zmieniającym się społeczeństwie, AWF, Warszawa.
Krawczyk Z., 2005, Selected writings [in:] Kosiewicz J. [ed.], Sport, Culture and Society. in Honour of Professor Zbigniew Krawczyk, AWF, Warsaw, pp. 21–161.
Kunicki B.J., 1995, Społeczeństwo, kultura, kultura fizyczna [w:] Krawczyk Z. (red.), So- cjologia kultury fizycznej, AWF, Warszawa.
Kuśnierz C., Cynarski W.J., Litwiniuk A., 2014, Comparison of aggression levels in com- bat sports and martial arts male athletes to non-practising peers, „Archives of Budo”, vol. 10, pp. OA 287–293.
Lorenz K., 1966, On aggresion, New York.
Maroteaux R.J., Cynarski W.J., 2002, O filozofii japońskich sztuk walki – pytania i odpo- wiedzi, „Ido – Ruch dla Kultury / Movement for Culture”, t. 3, s. 48–55.
Neumann U., Saldern M.von., Pöhler R., Wendt P.U. (red.), 2004, Der friedliche Krieger. Budo als Methode der Gewaltprävention, Schüren, Marburg.
Nolting H.P., 2000, Lernfall Aggression: Wie sie entsteht – wie sie zu vermindern ist, Reinbek.
Obodyński K., Cynarski W.J., 2003, The ascetic pattern of the body culture in the Japane- se ways of non-aggression [in:] Kosiewicz J., Obodyński K. [eds.], Sport in the Mirror of the Values, PTNKF, Rzeszów, pp. 131–141.
Obodyński K., Cynarski W.J., 2008, Antropologia dróg nieagresji – w kierunku systemo- wej teorii [w:] Dziubiński Z. (red.), Humanistyczne aspekty sportu i turystyki, AWF i SALOS RP, Warszawa, s. 167–178.
Ostbomk-Fischer E., 1993, Faktoren von Gewalt Handlungen: Ursachen, Auslöser und Gelegenheit, „Blätter der Wohlfahrtspflege“, no. 10, s. 292.
Manfredo M.J. [ed.], 1992, Influencing Human Behavior, Sagamore, Champaign. Piotro- wicz L., 2000, Wielka Historia Powszechna, t. III, Dzieje rzymskie, Warszawa.
Mercer J., 2011, Martial arts research: weak evidence, “Science”, no. 334 (6054), pp. 310–311.
Poliakoff M.B., 1989, Kampfsport in der Antike. Das Spiel um Leben und Tod, Artemis, Zürich – München.
Prokop L., 1995, Boxing – a deadly show [in:] Weiss O., Schulz W. [eds.], Sport in Space and Time, Vienna Univ. Press, Vienna, s. 341–345.
Rżany R., 2001, Amatorski nie znaczy gorszy. Jak walczyć bez agresji. Rozmowa z dr. Wojciechem Cynarskim, prezesem Stowarzyszenia Idokan Polska, „Nowiny”, nr 248 (z 21–23 grudnia), s. 20.
Saldern M.von., 2006a, Educational effects of martial arts? [in:] Cynarski W.J., Kalina R.M., Obodyński K. [eds.], 1st World Scientific Congress of Combat Sports and Martial Arts. Proceedings, PTNKF, Rzeszów, p. 16.
Saldern M.von., 2006b On aggression and martial arts [in:] Cynarski W.J., Kalina R.M., Obodyński K. [eds.], 1st World Scientific Congress of Combat Sports and Martial Arts. Proceedings, PTNKF, Rzeszów, p. 42.
Schneider A., Butcher R., 2001, Ethics, sport, and boxing [in:] Morgan W.J., Meier K.V., Schneider A.J. [eds.], Ethics in Sport, Human Kinetics, Champaign, IL, pp. 357–369.
Schubarth W., 2000, Gewaltprävention in Schule und Jugendhilfe, Neuwied & Kriftel.Si- mon R.L., 2001, Violence in sport [in:] Morgan W.J., Meier K.V., Schneider A.J. [eds.], Ethics in Sport, Human Kinetics, Champaign, IL, pp. 345–356.
Strayhorn J.M., Strayhorn J.C., 2011, Martial arts research: prudent skepticism, “Scien- ce”, no. 334 (6054), pp. 310–311.
Szymik M., 1998, Wpływ telewizji na wzrost agresywności u dzieci, „Wychowanie w Przedszkolu”, nr 5, s. 347–350.
Ścisłowicz Ł., 2006, Gladiatorzy, www.http://historycy.pl.
Washburn S.L., Lancaster C.S., 1968, The Evolution of Hunter [in:] Lee R.B., De Vore I. [eds.], Man, the Hunter, Aldine, Chicago.
Wolters J.M., 2005, Budo-Pedagogy, „Ido – Ruch dla Kultury / Movement for Culture”, t. 5, s. 193–205.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe
oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów. - Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
